قوانین تقسیم ارث طلا؛ واقعیت‌های حقوقی در برابر باورهای عرفی
به گزارش خبرنگار مهر، تقسیم ارث در نظام حقوقی ایران دارای چارچوب مشخصی است و وراث تنها در صورت توافق جمعی می‌توانند نحوه دیگری از تقسیم را انتخاب کنند. بر اساس قانون، هیچیک از وراث مجاز نیستند بدون رضایت دیگران، ماترک متوفی را خارج از قواعد قانونی و مطابق سلیقه شخصی تقسیم کنند.
یکی از موضوعات پرچالش در این زمینه، بحث تقسیم ارث طلا است که اغلب پس از فوت مادر در خانواده‌ها مطرح می‌شود. باورهای نادرست و عرفی رایجی وجود دارد که طلا را کالایی زینتی و ویژه زنان دانسته و معتقد است در زمان تقسیم، سهم دختران یا زنان بیشتر بوده و پسران از آن محروم می‌شوند. این در حالی است که کارشناسان حقوقی تأکید دارند چنین باوری خلاف قانون است و می‌تواند زمینه‌ساز اختلافات خانوادگی شود.
چارچوب قانونی تقسیم طلا
مطابق ماده ۸۶۲ قانون مدنی، وراث به دو دسته سببی و نسبی تقسیم می‌شوند. افراد نسبی یا خونی در سه طبقه جای می‌گیرند و تقدم هر طبقه یا درجه مانع از ارث‌بری دیگر طبقات است. در عمل، بیشتر مواقع وراث طبقه اول در قید حیات هستند؛ یعنی پدر و مادر، همسر و فرزندان متوفی.
سهم‌الارث در قانون به‌طور دقیق مشخص شده است؛ به این ترتیب که پدر و مادر متوفی هر کدام یک‌ششم از کل ماترک را دریافت می‌کنند. شوهر در صورت نداشتن فرزند، مالک نیمی از اموال و در صورت وجود فرزند، مالک یک‌چهارم آن خواهد بود. زن نیز در صورت فوت شوهر، یک‌چهارم از اموال منقول و بهای اموال غیرمنقول را به ارث میبرد و در صورت داشتن فرزند، سهم او به یک‌هشتم کاهش می‌یابد. پس از کسر این سهم‌ها، فرزندان متوفی ارث را میان خود تقسیم می‌کنند؛ به‌گونه‌ای که پسران دو برابر دختران سهم خواهند داشت. ازاین‌رو، طلا نیز همانند سایر اموال بخشی از ماترک محسوب شده و بر اساس همین قواعد قانونی میان وراث تقسیم می‌شود.
باورهای نادرست درباره ارث طلا
برخی باورهای عرفی بر این اصل استوار است که طلا به دلیل ماهیت زینتی، تنها میان دختران تقسیم می‌شود. اما بر اساس قانون، چنین برداشتی فاقد اعتبار است. طلا همانند هر مال دیگر باید میان تمامی وراث، اعم از دختر و پسر، زن و مرد، به نسبت سهم‌الارث تقسیم شود. در نتیجه سهم هر پسر همواره دو برابر سهم هر دختر خواهد بود.
تقسیم طلای مادر پس از فوت
در فرض رایج که مادر پس از فوت خود طلاهایی به‌جا گذاشته است، ابتدا سهم همسر، پدر و مادر وی مطابق قانون پرداخت می‌شود. به عنوان نمونه، یک‌چهارم ماترک به همسر، یک‌ششم به مادر متوفی و یک‌ششم به پدر تعلق می‌گیرد. باقیمانده اموال از جمله طلاها، بر اساس قاعده «ذکر و انثی»، میان فرزندان تقسیم می‌شود؛ بدین صورت که هر دختر یک سهم و هر پسر دو سهم خواهد داشت.
کارشناسان حقوقی یادآور می‌شوند که طلای مادر پس از فوت، استثنایی در قوانین ارث ندارد و همانند سایر اموال مشمول قواعد کلی ارث خواهد بود. بدین ترتیب، تنها راه تغییر در نحوه تقسیم طلا یا سایر اموال، وصیت مادر در حدود یک‌سوم ترکه یا توافق همه وراث پس از فوت است.