خوزستان بی‌آب، کشاورزان بی‌نان؛ شلتوک قربانی بحران آب شد
خبرگزاری مهر؛ گروه استان‌ها- علی نواصر: در شعیبیه شوشتر، جایی که عطر برنج عنبربو زمانی نماد زندگی بود، حاج‌علی، پیرمردی ۷۰ ساله، با نگاهی پر از اندوه به زمین‌های خشک‌شده‌اش خیره شده است. او که دهه‌ها با دستان پینه‌بسته‌اش شالیزار کاشته، حالا با ممنوعیت کشت شلتوک، تنها راه درآمدش را از دست داده است.
حاج‌علی می‌گوید: «برنج، زمین، آب… این‌ها همه وجودم بودند. حالا جز خاک خشک چیزی برای من نمانده است.» داستان او بازتاب درد هزاران کشاورز خوزستانی است که خشکسالی و سیاست‌های دولتی، امیدشان را به یأس بدل کرده. در حالی که سدها با کاهش آب ذخیره شده و رودخانه‌ها کم آب شده‌اند؛ حاج‌علی و همکارانش در جستجوی راهی برای بقا هستند اما آینده‌ای نامعلوم پیش رویشان است.
سازمان‌های جهاد کشاورزی و آب و برق خوزستان در اطلاعیه‌ای مشترک اعلام کردند که کاهش ۳۸ درصدی بارندگی و ۳۷ درصدی آورد رودخانه‌ها نسبت به سال گذشته، همراه با افت شدید ذخایر سدها، ممنوعیت کشت شلتوک را در حوضه‌های کرخه، دز، کارون، مارون، جراحی و زهره ناگزیر کرده است. این تصمیم، که پس از جلسات متعدد کارشناسی در ستاد مدیریت بحران استان اتخاذ شد، برای تأمین آب شرب پایدار، حفاظت از محیط زیست و حمایت از نخیلات، باغات و دام‌ها اجرایی شده است.
مسئولان برای حمایت از کشاورزان، کشت محصولات کم‌آب‌بر مانند کنجد، ماش، لوبیا، سبزی، صیفی‌جات، ذرت و سورگم را توصیه کرده‌اند و وعده داده‌اند جزئیات آن از طریق شورای کشاورزی استان اعلام شود. با این حال، هشدار داده‌اند که ادامه کشت‌های پرمصرف می‌تواند به فاجعه زیست‌محیطی منجر شود.
اعتراض نمایندگان برای معیشت کشاورزان
ممنوعیت کشت شلتوک موجی از نگرانی و اعتراض در میان کشاورزان و نمایندگان مجلس به راه انداخته است. مجید داغری، نماینده دشت آزادگان و هویزه، در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر نقش حیاتی شلتوک در معیشت کشاورزان خوزستانی، اظهار کرد: کشت برنج برای بسیاری از خانواده‌ها تنها راه امرار معاش است. دولت باید شرایطی فراهم کند که کشاورزان بتوانند این کشت را ادامه دهند.
داغری افزود: اگر محدودیت منابع آبی مانع کشت شلتوک است، دولت موظف است راهکارهای جایگزین ارائه دهد.
وی، پیشنهادهایی مانند تأمین آب برای کشت‌های کم‌مصرف، ارائه کمک‌های بلاعوض و استمهال تسهیلات بانکی را مطرح کرد و گفت: کشاورزان در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی و کاهش بارندگی، به‌ویژه در کشت گندم، زیان‌های سنگینی متحمل شده‌اند. حمایت‌های مالی و تسهیلاتی می‌تواند فشار اقتصادی را کاهش دهد.
وی با اشاره به نقش کلیدی کشاورزان خوزستانی در تولید کشاورزی، تأکید کرد: دولت باید با برنامه‌ریزی دقیق و سیاست‌های حمایتی، نه‌تنها معیشت این قشر را حفظ کند، بلکه امنیت غذایی کشور را تضمین کند. کشاورزان ستون فقرات منطقه‌اند و نباید به حال خود رها شوند.
سید محسن موسوی‌زاده، نماینده اهواز، نیز در گفتگو با مهر با انتقاد از تأثیر این ممنوعیت بر کشاورزان محلی، گفت: این تصمیم نباید معیشت خانواده‌های کم‌بضاعتی را که به کشت‌های کوچک وابسته‌اند، به خطر بیندازد. محدودیت‌ها باید برای کشت‌های تجاری بزرگ اعمال شود، نه کشت معیشتی که نان شب روستاییان است.
موسوی‌زاده، خواستار برنامه‌ریزی دقیق و آمایش سرزمینی برای مدیریت منابع آبی و حمایت از کشت‌های معیشتی شد و افزود: دولت باید با شفافیت، برنامه‌های خود برای مدیریت آب و حمایت از کشاورزان را اعلام کند. نمی‌توان همه را با یک چوب راند و انتظار همکاری داشت.
او تأکید کرد؛ فشار اقتصادی ناشی از محدودیت‌های یکسان، زندگی کشاورزان کوچک را فلج خواهد کرد.
چشم‌انداز نگران‌کننده
خوزستان، یکی از قطب‌های کشاورزی ایران، سال‌هاست با کاهش بارندگی، افت ذخایر سدها و افزایش دما دست‌وپنجه نرم می‌کند با این حال، کشاورزان معتقدند که کشت محصولات جایگزین مانند کنجد یا ماش به دلیل بازار محدود و هزینه‌های بالای آماده‌سازی زمین، نمی‌تواند جایگزین درآمد برنج شود. یکی از کشاورزان شوشتر به خبرنگار مهر گفت: برنج عنبربو فقط محصول نبود، هویت ما بود. حالا همه‌چیز را از ما گرفته‌اند.
در حالی که مسئولان از کشاورزان خواسته‌اند با این تصمیم همکاری کنند، داغری و موسوی‌زاده بر لزوم اقدامات فوری دولت تأکید دارند. داغری گفت: دولت باید با یارانه‌های هدفمند، آموزش کشت‌های کم‌آب‌بر و بهبود زیرساخت‌های آبیاری، از کشاورزان حمایت کند تا این بحران را پشت سر بگذارند.