زنجیره چندمنظوره دفاعی–صنعتی؛ موتور محرک نوآوری و توسعه اقتصادی ایران
خبرگزاری مهر– محمدمهدی قاسمی؛ پژوهشگر مسائل راهبردی (یادداشت مهمان): در عصر رقابت‌های فناورانه و تحولات ژئوپلیتیک، همگرایی میان بخش‌های دفاعی و غیرنظامی، تحت مفهوم MCF یا «زنجیره چندمنظوره دفاعی–صنعتی»، به‌عنوان یکی از مؤثرترین سازوکارهای ارتقای نوآوری، بهره‌وری و تاب‌آوری اقتصادی کشور مطرح شده است. این رویکرد، نه تنها قدرت بازدارندگی و توان دفاعی را افزایش می‌دهد، بلکه نقش کلیدی در رشد صنعتی و توسعه پایدار ایران اسلامی دارد.
امروزه، مفهوم MCF به‌عنوان چارچوبی راهبردی برای هم‌افزایی میان صنایع دفاعی و غیرنظامی مورد توجه قرار گرفته است. این زنجیره چندمنظوره، با ایجاد ارتباط مستمر میان پژوهش، صنعت و دفاع، ظرفیت‌های فناوری و صنعتی کشور را ارتقا داده و زمینه خلق مزیت‌های رقابتی پایدار در سطح ملی و بین‌المللی را فراهم می‌کند.
۱. نوآوری و رقابت‌پذیری ملی
یکی از محورهای کلیدی MCF، افزایش توان رقابت‌پذیری اقتصاد ملی است. با همگرایی دانش تخصصی، سرمایه‌گذاری هدفمند و زیرساخت‌های فناورانه، چرخه تحقیق و توسعه تسریع می‌شود و نوآوری‌های کاربردی و فناورانه به صنایع مختلف منتقل می‌شوند. این فرایند نه تنها تولید فناوری‌های پیشرفته را تقویت می‌کند، بلکه فرصت‌های شغلی دانش‌بنیان و توسعه صنایع های‌تک را به همراه دارد.
۲. همگرایی دفاعی–صنعتی: بستری برای ارزش‌آفرینی
ادغام بخش‌های دفاعی و غیرنظامی از طریق سیاست‌ها و استراتژی‌های ملی، بستری برای خلق ارزش افزوده و افزایش بهره‌وری فراهم می‌آورد. این همگرایی، امکان استفاده بهینه از منابع، تسهیل تجاری‌سازی فناوری و توسعه ظرفیت‌های صنعتی کشور را ایجاد می‌کند. تجربه جهانی نشان می‌دهد کشورهایی که بخش خصوصی و دفاعی را به شیوه‌ای هدفمند و هماهنگ مدیریت کرده‌اند، توانسته‌اند همزمان به قدرت بازدارندگی و رشد اقتصادی دست یابند.
۳. فناوری‌های دومنظوره و جهش فناورانه
فناوری‌های دومنظوره، با قابلیت کاربرد در حوزه‌های نظامی و غیرنظامی، نقش راهبردی در هم‌پیوندی امنیت و توسعه اقتصادی دارند. حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی، محاسبات کوانتومی، سامانه‌های هایپرسونیک و اینترنت اشیا، علاوه بر ارتقای توان دفاعی، می‌توانند بهره‌وری و نوآوری در صنایع غیرنظامی را نیز افزایش دهند. این فناوری‌ها به‌عنوان پل ارتباطی میان مدرن‌سازی نیروهای مسلح و توسعه اقتصادی پایدار عمل می‌کنند.
۴. تاب‌آوری و مزایای استراتژیک
جهش فناورانه در نیروهای مسلح، پیامدهایی چندلایه دارد؛ از توسعه تسلیحات هوشمند و خودمختار گرفته تا ارتقای دقت و سرعت عملیات، و بهبود توانایی فرماندهی و کنترل. این مزایا ضمن تقویت قدرت بازدارندگی، موجب سرریز فناوری به صنایع غیرنظامی و تقویت تاب‌آوری اقتصادی کشور نیز می‌شوند.
راهکار MCF، با تمرکز بر نوآوری‌های دومنظوره و هم‌افزایی میان بخش خصوصی پیشرفته و بخش دفاعی، الگویی جامع برای ارتقای امنیت ملی، تاب‌آوری اقتصادی و رقابت‌پذیری ایران اسلامی ارائه می‌دهد. ترکیب سرمایه انسانی متخصص، سرمایه‌گذاری هوشمند و مدیریت راهبردی، زمینه جهش فناورانه و تقویت موقعیت ژئوپلیتیک کشور در نظام بین‌الملل را فراهم می‌کند.
بدون تردید، همگرایی میان سیاست‌های دفاعی و اقتصادی، کلید عبور از موانع توسعه و ارتقای تاب‌آوری ملی است؛ مسیری که ایران اسلامی را به الگویی موفق در همزمانی توسعه اقتصادی و توان دفاعی تبدیل خواهد کرد.